குளங்களை அமைப்பது, பராமரிப்பது என்பது மிகுந்த புண்ணியச் செயல்களாகும். முப்பத்தியிரண்டு அறங்களில் ஒன்று குளம் வெட்டுவதாகும். இந்த கருத்துக்களை ஒட்டிப் பெரிய தலங்களில் பல தீர்த்தங்கள் அமைக்கப்பட்டன.

பெருந்தலங்களில் அதிகளவு மக்கள் கூடி வழிபடுவதால், அவர்களின் தேவைக்கு ஏற்ப குளங்களும், நீர் நிலைகளும் இருக்க வேண்டியதும் அவசியமாகிறது. ஒவ்வொரு தலத்திற்கும் பாடப்பட்டுள்ள தல புராணங்களில் தீர்த்த மகிமை குறித்த அத்தியாயத்தில் அத்தலத்திலுள்ள தீர்த்தங்களின் சிறப்பும், அது உண்டாக்கப்பட்டதற்கான காரணம். அதை உண்டாக்கியவரின் சிறப்பு.

அதில் இன்னின்ன காலங்களில் மூழ்குவதால் கிடைக்கும் பலன் ஆகியவை விளக்கமாகக் கூறப்பட்டுள்ளன. திருத்தலங்கள் தோறும் தேவர்கள், முனிவர்கள், அப்சரஸ்கள், விலங்குகள், பறவைகள், மனிதர்கள், அரசர்கள், நாகர்கள், ஆயுத புருஷர்கள் முதலியோர் சிறப்புடன் வழிபட்டு, தீர்த்தங்கள் அமைத்ததைத் தல புராணங்களால் அறிய முடிகிறது.

கின்றனர் என்று ஆராய்ச்சியாளர்கள் கருதுகின்றனர். தீர்த்த யாத்திரை என்றதுமே மக்களின் நினைவுக்கு வருவது காசியும் - ராமேஸ்வரமும் ஆகும்.

காசித் தலம் வருணா-அசி என்னும், இரண்டு ஆறுகள் கங்கையோடு கலக்குமிடத்தில் உள்ளது. இரண்டு நதிகளின் நடுவில் இருப்பதால் காசிக்கு ‘‘வாரணாசி’’ எனும் பெயர் வழங்குகின்றது. காசி நகருக்குள் நூற்றுக்கும் மேற்பட்ட தீர்த்தங்கள் உள்ளன. இவை ஒவ்வொன்றின் கரையிலும் சிவமூர்த்தி, விநாயகர், சூரியன், பைரவர் முதலிய பரிவாரங்களுடன் வீற்றிருக்கின்றார்.

பின்னர் அந்த லிங்கத்தை எடுத்துக் கொண்டு, மீண்டும் பிரயாகைக்குச் சென்று அங்கு கங்கை நீரில் கரைத்து விடுகின்றனர். அக்னிதீர்த்த மணல் லிங்கத்தைக் கங்கையில் விடுவதும், கங்கை நீரால் ராமநாதரை நீராட்டி வழிபடுவதுமே காசி-காமேஸ்வர யாத்திரையின் முதன்மை நிகழ்ச்சிகளாகும்.

காஞ்சிபுரத்தில் நூற்றுக்கும் மேற்பட்ட தீர்த்தங்கள் உள்ளன. இவற்றில் முக்கியமானவை, நவக்கிரகங்களால் அமைக்கப்பட்ட பருதி தீர்த்தம். சோம (சந்திர) தீர்த்தம். மங்கள தீர்த்தம் முதலான ஒன்பது தீர்த்தங்களும் முனிவர்களால் அமைக்கப்பட்ட அகத்திய தீர்த்தம், வசிட்ட தீர்த்தம், வாம தீர்த்தம் முதலியனவும் சித்தர்களால் அமைக்கப்பட்ட சித்தாமிர்தம், இஷ்டசித்தி தீர்த்தம் முதலியனவும், பார்வதி சிவலிங்கம் அமைத்து வழிபட்ட உலகாணி தீர்த்தம், கம்பாநதி, அவள் நீராடியபோது உண்டான மஞ்சளாறு முதலியனவும், சரஸ்வதி, லட்சுமி முதலியோரால் அமைக்கப்பட்ட லட்சுமி தீர்த்தம், சரஸ்வதி தீர்த்தம், துர்கா தீர்த்தம், காளி தீர்த்தம் தேவமாதர்களால் அமைக்கப்பட்ட ஐவர் அரம்பையர் தீர்த்தம், பாம்புகளால் அமைக்கப்பட்ட ஐவர் அரம்பையர் தீர்த்தம், பாம்புகளால் அமைக்கப்பட்ட வாசுகி தீர்த்தம், அனந்த தீர்த்தம், ஆதிசேட தீர்த்தம், மகாகாள தீர்த்தங்களும், ஐராவதத்தால் உண்டாக்கப்பட்ட ஐராவத தீர்த்தம் முதலியனவும் ஆகும். இவற்றின் விளக்கத்தைக் காஞ்சிப் புராணத்தில் காணலாம்.